Omurilik romatizması, halk arasında yaygın olarak kullanılan bir terimdir ve tıp camiasında Ankilozan Spondilit (AS) olarak bilinir. Bu hastalık, bel kemiği ve kalça kemiği arasında bulunan eklemin iltihaplanması sonucu ortaya çıkar. İltihaplanma sonucunda iki kemik birleşerek tek bir kemik pozisyonu alır. Özellikle bel bölgesinde hareket kısıtlaması yaşanır ve omurga ile ayak, kalça ve dizlerde iltihap meydana gelebilir.

Çok sık karşılaşılan bir hastalık olmamakla birlikte, genç erkeklerde daha fazla rastlanır ve kişinin yaşam kalitesini olumsuz yönde etkiler. Hastalığın şiddeti kişiden kişiye değişkenlik gösterir. Hastalık ilerlediğinde omurga hareketi tamamen kısıtlanabilir. Ancak bazı vakalarda yalnızca bel ağrısı ve belde tutukluk olarak kendini gösterebilir. Hafif seyirli bir hastalık olmasına rağmen ileri safhalarda ciddi sıkıntılara yol açabilir. Hastalık, kireçlenme ile karıştırılabileceğinden ayırıcı tanı çok önemlidir. Omurilik kireçlenmesi omurganın aşınması nedeniyle oluşur ve gençlerde görülme olasılığı oldukça düşüktür. Omurilik romatizması ise henüz genç yaşlarda ortaya çıkar ve kemiklerin kaynaşması sonucu oluşur.

Omurilik romatizması, kadınlara nazaran erkeklerde daha fazla rastlanan bir hastalıktır ve genellikle genç yaşlarda ortaya çıkar. Çocuklarda da görülme riski bulunmaktadır. 20'li yaşlardan sonra belirtiler ortaya çıkmaya başlasa da hemen fark edilmez. 40 yaşını geçmiş kişilerde çok nadir görülür. Omurilik romatizması, genç erkeklerde omurga ve leğen kemiğinde, çok nadir durumlarda göğüs, omuz ve kalça kısımlarında iltihaplanma nedeniyle ortaya çıkar. Kadınlarda çok seyrek rastlanır ve belirtileri genellikle hafif seyreder. Kadınlarda ise kalça kemiği, el ve ayak bileği ve leğen kemiğinde oluşur.

10 yaşını geçmiş çocuklarda ayak, diz ve kalça kısımlarında görülür. Çocuklarda kalçada tutulum çok şiddetli seyredebilir ve cerrahi müdahaleye ihtiyaç duyulabilir. Çocuklarda bel ağrısına çok sık rastlanmaz.

Omurilik romatizmasının nedeni henüz tam olarak bilinmemektedir. Ancak genetik faktörlerin önemli rol oynadığı düşünülmektedir. Hastaların bir kısmında HLA-B27 olarak adlandırılan genetik bir yapının varlığı söz konusudur. Bu genetik yapı hastalığın oluşmasında önemli rol oynar. Fakat bu genetik yapı hastalık için tek başına bir neden değildir. Beraberinde mikroplar, bağırsak sorunları ve çevresel etkenler de omurilik romatizmasına yol açabilir.

Hastalık ile yavaş yavaş bel ağrısı ortaya çıkar ve bel ağrısı zamanla artar. Kaburga, sırt, boyun ve kalça gibi bölgelerde sertlikler oluşmaya başlar. Tedavi edilmeyen ya da geç kalınan vakalarda omurgalar birbirine kaynaşarak tek bir kemik pozisyonu alır. Kol ve göğüs hareketlerinde kısıtlama yaşanır. Oluşan sertleşme sonucu hastanın duruş pozisyonunda değişiklik olur. Çok nadir durumlarda topuk ağrısı şikayetlere eşlik edebilir.

Kişi sabah uyandığında ya da bir süre hareketsiz kaldıktan sonra bel bölgesinde ağrı, sertlik ya da hareket kısıtlılığı oluşabilir. Egzersiz yapıldığında oluşan sertleşmeler hafifleyebilir. Oluşan bel ağrısı zamanla yukarı doğru ilerleyerek boyun bölgesinde de kendini gösterebilir. Kemiklerde çıkıntı meydana gelebileceğinden hareket ederken ağrı, yürüme problemleri yaşanabilir. Bu tür belirtiler oluştuğunda belirtilerin süresi 3 aydan fazla devam ederse mutlaka doktora başvurulmalıdır.

Omurilik romatizmasını teşhis edebilmek için hastanın şikayetleri göz önünde bulundurulur. Ayrıca detaylı fiziksel muayene yapılması gerekir. Hastanın sıraladığı yakınmalar teşhis için oldukça önemlidir. Röntgen ve bazı tetkikler hastalığın tanısını kolaylaştırır. Omurga ve leğen kemiğinin röntgeni çekilerek tanı kolaylıkla konulabilir.

İlaç Tedavisi: Hastalık teşhis edildikten sonra hastaya kortizon dışında anti-inflamatuvar ilaçlar ile tedaviye başlanır. İlaç tedavisi ile belirtiler ortadan kaldırılırken oluşan iltihap da giderilir. Bu ilaç türleri hastaların yaklaşık %70'inde etkili sonuç verir. Fakat ilaçlardan olumlu etki alabilmek için yüksek dozlarda kullanılması gerekir. İlaç türleri birbirinden farklı olduğu için alınan yanıtta hastadan hastaya farklılık gösterir.

Kortizon Tedavisi: Kortizon harici ilaç tedavisi ile sonuç alınamadığında kısa süreliğine kortizon tedavisi uygulanır. Kortizon 3 gün üst üste yüksek dozda verilir.

Egzersiz: Egzersiz omurilik romatizması için oldukça önemli bir tedavi seçeneğidir. Düzenli olarak egzersiz yapmak hareket kısıtlamasını engelleyerek pozisyonun korunmasına yardımcı olur. Kortizon haricinde kullanılan ilaçlar ile egzersiz yapıldığında sonuç oldukça başarılı olur.

Cerrahi: İlerlemiş vakalarda ve ciddi durumlarda eklem protezi uygun görülebilir. Fakat cerrahi, riskli bir tedavi seçeneği olduğu için çok nadir durumlarda tercih edilir.